- BM İfade Özgürlüğü Özel Raportörü Irene Khan, dijital gözetim gibi tehditlerin yanı sıra Türkiye’de dezenformasyon yasası olarak anılan “sahte haber” yasalarını da gazetecilere yönelik olarak artan yasal tehditler arasında sıralıyor
ARTICLE19 ile Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği'nin (MLSA) ortak çalışma ziyareti sırasında İsviçre'nin Cenevre kentinde katıldığı gazeteci güvenliğine yönelik Birleşmiş Milletler panelinde konuşan uzmanlar, SLAPP adı verilen ve kamuoyunun bilgilendirilmesini önleme amacı güden davaların gazetecilere karşı dünya çapında artan bir şekilde kullanıldığını belirtti. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyince 25 Nisan'da düzenlenen Gazetecilerin Güvenliğine Yönelik Hukuki ve Ekonomik Tehditler başlıklı panele ARTICLE19’ın Program Asistanı Kıvılcım Büken ve BM Savunuculuk Faaliyetleri Sorumlusu Callum Birch; MLSA Eş-Direktörü Barış Altıntaş; MLSA Projeler ve Hibe Yöneticisi Laura Kunzendorf ile Türkiye’den gazeteciler Banu Tuna, Can Ertuna ile İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Erkan Saka da dinleyici olarak katıldı. BM’nin Palais de Nations binasında gerçekleşen seminerde ülkelerin basın özgürlüğüne dair kısıtlayıcı yasalarının ve SLAPP davalarının gazeteci güvenliği üzerindeki etkisi ele alındı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk video aracılığıyla yaptığı açılış konuşmasında özgür ve bağımsız medyanın demokratik yönetişim için önemini vurguladı. Gazeteciler hedef alındığında ve güvenlikleri tehdit edildiğinde, toplumların temellerinin de tehlikeye girdiğini belirten Türk, seminerin gazeteci güvenliğine öncelik verme konusundaki uluslararası kararlılığı gösterdiğini söyledi. Gazeteci güvenliği için çözüm önerileri Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Hukukun Üstünlüğü, Eşitlik ve Ayrımcılıkla Mücadele Şef Vekili Simon Walker'ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen ilk oturumda BM İfade Özgürlüğü Özel Raportörü Irene Khan gazeteci güvenliğini etkileyen mevcut mevzuat ve yasal eğilimleri değerlendirerek, ülkelerde daha güçlü yasal güvencelere duyulan ihtiyacı vurguladı. Khan, dijital gözetim gibi tehditlerin yanı sıra Türkiye’de dezenformasyon yasası olarak anılan “sahte haber” yasalarını da gazetecilere yönelik olarak artan yasal tehditler arasında sıraladı. AB Müdahalesi: SLAPP davaları endişe verici Seminerde gerçekleşen ikinci oturumda ise kamu katılımına karşı stratejik davalar (SLAPP) da dahil olmak üzere basına yönelik tehditler ve bunların gazeteci güvenliği üzerindeki etkileri ele alındı. MLSA ile birlikte Türkiye'den birçok gazetecinin davasını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) taşımış olan Media Defence Hukuk Birimi Direktörü Pádraig Hughes'un yönettiği oturumda SLAPP davalarındaki artışa dikkat çekildi. Bu oturum sırasında ayrıca Avrupa Birliğinin (AB) BM Daimi Temsilcisi de bir açıklaması yaptı. Açıklamada, AB’nin gazetecilere, blog yazarlarına ve medya çalışanlarına yönelik saldırı ve tacizleri kınama konusundaki kararlılığını vurguladı. Temsilci AB’nin Nisan 2022'de başlatılan ve gazetecilerin ve kamu yararına konuşma riskini alanların korunmasını geliştirmeyi amaçlayan 'Anti-SLAPP' girişimini hatırlattı. Aynı oturumda Rusya Medya Savunma Merkezi Direktörü Galina Arapova, Rusya'da bağımsız gazetecilerin karşılaştığı zorluklar ve yasal işlemlerde savunma stratejileri hakkında konuştu. Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) Hukuk Danışmanı ve SLAPP'lara Karşı Koalisyon üyesi Flutura Kusari de SLAPP davalarıyla mücadelede uluslararası işbirliğinin önemini vurguladı. Gazetecilere yönelik ekonomik tehditlerin ele alındığı üçüncü oturumdan sonra ise, çözüm önerileri tartışıldı. Bu oturumda ARTICLE19’den Paulina Gutiérrez gazetecileri susturmak amacıyla silah olarak kullanılan SLAPP davalarına karşı atılabilecek adımlarla ilgili konuştu. Seminerden çıkan sonuçların raporu ise BMİHK’nun 55. oturumunda sunulacak. Tüm gün süren seminerin kayıtlarına aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabilir: Öğleden önceki oturumlar: https://media.un.org/en/asset/k18/k18khr9kok Öğleden sonraki oturumlar: https://media.un.org/en/asset/k1o/k1o2mxcm7q
