MLSA, Kürtçe oyun Bêrû’ya yönelik yasak kararıyla ilgili AYM'ye başvurdu
İstanbul Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından yasaklanan Bêrû oyunu ile ilgili yürütmenin durdurulması talebinin reddedilmesinin ardından üst mahkemeye yapılan itiraz da reddedildi. MLSA Hukuk Birimi, kararı AYM'ye taşıdı.
Teatra Jiyana Nû (Yeni Yaşam Tiyatrosu) tarafından sahnelenen Kürtçe oyun Bêrû’nun 13 Ekim 2020 tarihinde İstanbul Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 32/ç maddesi ve 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun 17. maddesine dayanarak yasaklanmasının ardından Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği'nin(MLSA) yürütmeyi durdurma talebiyle idare mahkemesine açtığı dava reddedilmişti. Üst mahkemeye yapılan itirazın da İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi tarafından reddedilmesi üzerine MLSA Hukuk Birimi avukatları kararı Anayasa Mahkemesine (AYM) taşıyarak, oyunun yasaklanmasının sadece tiyatro oyuncularının değil, izleyicilerin de haklarını ihlal ettiğini vurguladı. “İfade özgürlüğü ve toplanma özgürlüğü haklarına yönelik bir müdahale teşkil eden bu işlem Anayasa'nın 25. 26. 27. 34. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. 11. maddelerine aykırıdır. Buna göre söz konusu idari işlem sahip olması gereken yasa ile öngörülebilir olma, meşru amaç ve demokratik bir toplumda gereklilik koşullarını taşımamaktadır” denilen başvuruda ifade özgürlüğünün sınırlanmasında zorlayıcı bir toplumsal ihtiyacın olup olmadığına bakılması gerektiği belirtilerek “Devletlerin geniş takdir yetkileri olduğu doğrudur ama bu takdir yetkisi sınırsız değildir” hatırlatması yapıldı.
Anayasa'nın 27. maddesi ile korunan bilim ve sanat hürriyeti ve Anayasa'nın 34. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 11. maddesiyle korunan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme özgürlüğünün ihlal edildiğinin altı çizilerek, “Söz konusu tiyatro oyunun yasaklanmasının demokratik bir toplumda gerekli olmadığı ortadadır. Buna rağmen Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı'nın oyunu yasaklamak için belirttiği nedenler yeterli ve yerinde de değildir” denildi.
Gaziosmanpaşa Kaymakamlığının yasak kararının “daha önce Türkçe sergilenen oyunun, söz konusu tarihte Kürtçe dilinde oynanmasını engellemeye yönelik olduğu açık” olduğu ve bu şekilde idarenin kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı hareket ettiği ifade edilen başvuruda, "Karar, Anayasa'nın 10. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 14. maddesine de aykırıdır. Anayasa'nın 10. maddesi dil, ırk, renk, din ve benzeri sebeplerle ayrım yapılmasını yasakladığı gibi idari işlemlerin kanun önünde eşitlik esasına göre tesis edilmesi gerektiğini belirtmiştir." diye vurgulandı.
Yerel mahkemenin taraf ehliyeti gerekçesiyle açılan davayı reddetmesinin Anayasa'nın 36. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 13. maddesiyle korunan hak arama özgürlüğünün ihlal edildiği belirtildi.
Başvuruda Teatra Jiyana Nû adlı tiyatro topluluğunun 1999 yılında sahnelemeyi planladığı Kürtçe bir piyes olan "Komara Dinan Sermola" (Deliler Cumhuriyeti) adlı oyununa da aynı müdahalenin yapıldığı belirtilerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından oyunun yasaklanmasının ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna dair verdiği Ulusoy ve Diğerleri/Türkiye kararı (B.No: 34797/03, 03/05/2007) da hatırlatıldı.