MLSA, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne sunduğu RTÜK raporunda, RTÜK’ün yetkilerinin gün geçtikçe genişlediğine vurgu yaparken, Üst Kurul’un yetkilerini keyfi ve siyasal saiklerle kullandığına vurgu yaptı ve Kurul’un AİHM kararlarını görmezden geldiğini kaydetti. RTÜK’ün en son YouTube açıklamasına değinen MLSA, Türkiye’deki bağımsız medyanın yayın yapabildiği sayılı mecralardan birisi olan YouTube’un da RTÜK denetimine girmesinin Türkiye’deki basın özgürlüğüne önemli zararlar vereceğini kaydetti.
MLSA, RTÜK’ün yetkilerini ilgilendiren Özgür Radyo dava grubuna yönelik sunduğu 9.2. Bildiriminde, yakın zamanda yayınladığı 2023 RTÜK verilerine değinirken, bir yılda toplamda 88 milyon 480 bin 826 TL idari para cezası, 997 güne varan yayın durdurma ve 292 program durdurma cezası verildiğini belirtti, bu cezaların büyük çoğunluğunun hükümeti eleştiren yayınlara kesildiğine vurgu yaptı.
RTÜK yetkisini keyfi ve siyasi saiklerle kullanıyor
MLSA, yaptığı bildirimde, RTÜK’ün yetkilerini keyfi ve siyasal saikler ile kullandığını belirtirken örnek olarak FOX TV’ye 2023 yılında kesilen 43 milyon liralık cezanın karşısında hükümete yakın Turkuvaz ve Demirören Medya gruplarına yönelik herhangi bir cezai yaptırım uygulanmaması gösterildi.
RTÜK, AİHM kararlarına aykırı hareket ediliyor
KRT’ye program sırasında “Kürdistan” ifadesinin kullanılması nedeniyle verilen cezaya atıf yapan MLSA, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer alan demokratik toplumda gereklilik kriterleri göz önüne alınmaksızın verdiği cezalar ile RTÜK’ün AİHM kararlarını görmezden geldiğini kaydetti.
Kurul’un yetkileri 2019’dan sonra ciddi ölçüde genişledi
MLSA bildirimde, ilk kurulduğunda radyo ve televizyon frekanslarını dağıtmakla görevli olan RTÜK’ün yetkilerinin 2019 yılında yapılan değişiklikler ciddi ölçüde genişlediğini, televizyon ve radyo yayınlarını aşarak, dijital platformları, online haber sitelerini ve çeşitli dijital yayınları da içeren geniş bir alana yayıldığını kaydetti.
YouTube’un RTÜK denetimine girmesi, bağımsız medyanın alanını daraltır
RTÜK’ün en son yaptığı YouTube açıklamasına da değinen MLSA, yeni kanuni düzenlemelerin beklendiğini ve sosyal medyanın, özellikle de YouTube’un RTÜK sansüründen etkileneceğini belirtti. YouTube’un Türkiye’deki bağımsız medya tarafından bağımsız bir mecra olarak kullanıldığını vurgulayan MLSA, YouTube’un da denetime girmesi halinde bağımsız medya için elde kalan son mecralardan birinin de kaybedileceğini, bu durumun Türkiye’de ifade ve basın özgürlüğüne önemli ölçüde zarar vereceğini belirtti.
Deutsche Welle, Voice of America ve Euronews de RTÜK’ten nasibini aldı
2019 yılında yapılan değişikliklerle, internet üzerinden yayın yapan basın kuruluşlarına lisans alma zorunluluğu getirildiğini vurgulayan MLSA, 2022 yılında RTÜK’ün Deutsche Welle, Voice of America ve Euronews’e lisans alma zorunluluğu getirdiğini, 72 saat içerisinde lisans başvurusu yapmamaları halinde erişim yasağı getirileceğini ilan ettiğini hatırlattı. RTÜK’ün bu hamlesine karşı Euronews sitesindeki video içerikleri kaldırma yoluna giderken Deutsche Welle ve Voice of America’nın lisans almayı reddetmesi üzerine 1 Temmuz 2022 tarihinde her iki haber sitesine de erişim engeli getirildi. Her iki haber sitesine de Türkiye’den VPN olmaksızın erişmek mümkün değil.
31 milyon liraya yakın ceza AKP’ye yönelik eleştiriler nedeniyle kesildi
MLSA, 2023 yılında yapılan cezalara ilişkin bulgularında, kanallara, AKP’ye veya yakınlarına yönelik ifadeler nedeniyle toplamda 31 milyon liralık ceza kesildiğini kaydetti. Bunun en yüksek bölümünün seçime yönelik yayınlara verildiğini belirten MLSA, bunu Türkiye’de faaliyet gösteren organize suç örgütlerine yönelik ifadelerin ve deprem sonrasındaki yardım faaliyetlerinde hükümetin rolüne yönelik eleştirilerin izlediğini belirtti.
MLSA yaptığı bildirimde, Bakanlar Komitesi’ni RTÜK’ün sözleşmeye ve AİHM kararlarına aykırı kararlarına karşı aksiyon almaya davet ederken, Türkiye’nin bu konuda bir aksiyon planı sunması gerektiğine vurgu yaptı. Aynı zamanda Deutsche Welle ve Voice of America’ya yönelik erişim yasaklarının da tekrar gözden geçirilmesi gerektiği kaydedildi.
MLSA’nın yaptığı 9.2. Bildiriminin tam metnine erişmek için tıklayınız.
Kural 9.2 bildirimi nedir?
AİHM kararlarını uygulamakla görevli olan Avrupa Konseyi organına sivil toplum kuruluşları tarafından 9.2 bildirimi yapılabiliyor. Bu bildirimlerde ilgili AİHM kararına ilişkin gerekli önlemlerin alınıp alınmadığı değerlendiriliyor. Yapılan incelemeye göre uygulama sürecinin devam ettirilip ettirilmeyeceğine karar veriliyor. 9.2 bildirimleri sivil toplum kuruluşları tarafından Türkiye’deki insan hakları ihlallerini duyurmaya yönelik önemli bir araç olarak görülüyor.
